eGFR – co to jest i do czego służy?
eGFR, czyli szacunkowa szybkość filtracji kłębuszkowej, to kluczowy parametr oceniający, jak sprawnie Twoje nerki filtrują krew. Określa on, ile mililitrów krwi jest przefiltrowane przez nerki w ciągu jednej minuty. Dzięki temu badaniu można ocenić funkcję nerek i wykryć potencjalne problemy zdrowotne na wczesnym etapie. Prawidłowa praca nerek jest niezbędna dla utrzymania równowagi w organizmie, usuwania toksyn i nadmiaru płynów.
Kreatynina – co to jest?
Kreatynina to produkt przemiany materii, powstający w mięśniach podczas ich pracy. Jest ona stale uwalniana do krwioobiegu i usuwana z organizmu przez nerki wraz z moczem. Poziom kreatyniny we krwi jest jednym z głównych wskaźników, który pozwala na obliczenie eGFR. Nieprawidłowy poziom kreatyniny może świadczyć o problemach z funkcją nerek, ale także o innych czynnikach, takich jak odwodnienie, intensywny wysiłek fizyczny czy stosowanie niektórych leków.
Czym jest klirens kreatyniny?
Klirens kreatyniny to wskaźnik oceniający zdolność nerek do usuwania kreatyniny z krwi. Jego obliczenie opiera się na oznaczeniu stężenia kreatyniny zarówno w surowicy, jak i w dobowej zbiórce moczu. Badanie klirensu kreatyniny jest bardziej precyzyjne niż samo oznaczenie stężenia kreatyniny we krwi, jednak ze względu na konieczność zbierania moczu przez 24 godziny, jest również bardziej uciążliwe dla pacjenta. W praktyce medycznej często stosuje się szacunkowy wskaźnik filtracji kłębuszkowej, czyli eGFR, który oblicza się na podstawie stężenia kreatyniny we krwi, wieku, płci i masy ciała, przy użyciu specjalnych wzorów, takich jak CKD-EPI.
eGFR – wskazania do badania
Badanie eGFR jest zalecane przede wszystkim w przypadku podejrzenia przewlekłej choroby nerek (PChN). Istnieje wiele sytuacji, w których warto wykonać to badanie profilaktycznie lub gdy pojawią się symptomy sugerujące problemy z nerkami. Regularne monitorowanie eGFR jest szczególnie ważne dla osób znajdujących się w grupie ryzyka rozwoju schorzeń nerek.
Czynniki ryzyka chorób nerek
Do głównych czynników ryzyka chorób nerek zalicza się przede wszystkim cukrzycę oraz nadciśnienie tętnicze. Osoby cierpiące na te schorzenia powinny regularnie kontrolować swoją funkcję nerek. Inne istotne czynniki ryzyka to zaawansowany wiek (po 50. roku życia funkcja nerek naturalnie spada), nadwaga lub otyłość, choroby sercowo-naczyniowe, przyjmowanie niektórych leków uszkadzających nerki (tzw. leków nefrotoksycznych), a także występowanie chorób nerek w rodzinie.
eGFR – norma i interpretacja wyników
Interpretacja wyników eGFR jest kluczowa dla oceny stanu zdrowia nerek. Prawidłowe wartości tego parametru mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium, jednak ogólne przedziały są dobrze określone. Ważne jest, aby wynik eGFR był zawsze analizowany przez lekarza w kontekście całego stanu zdrowia pacjenta.
Przedziały wartości GFR
Ogólnie przyjmuje się, że prawidłowy poziom eGFR to 90 ml/min/1,73 m² lub więcej. U młodych, zdrowych osób wynik może być nawet wyższy, mieszcząc się w przedziale 90-130 ml/min/1,73 m². Poniżej przedstawiamy typowe przedziały wartości GFR i ich znaczenie:
- eGFR > 90 ml/min/1,73 m²: Prawidłowa funkcja nerek.
- eGFR 60-89 ml/min/1,73 m²: Może wskazywać na łagodne obniżenie funkcji nerek, zwłaszcza jeśli utrzymuje się przez dłuższy czas.
- eGFR 30-59 ml/min/1,73 m²: Umiarkowane lub znaczne obniżenie funkcji nerek.
- eGFR 15-29 ml/min/1,73 m²: Ciężka niewydolność nerek.
- eGFR < 15 ml/min/1,73 m²: Schyłkowa niewydolność nerek, często wymagająca dializoterapii lub przeszczepu nerki.
Co oznacza niski wynik eGFR?
Niski wynik eGFR, czyli poniżej 60 ml/min/1,73 m², utrzymujący się przez co najmniej 3 miesiące, jest jednym z głównych kryteriów rozpoznania przewlekłej choroby nerek (PChN). Oznacza to, że nerki nie filtrują krwi tak sprawnie, jak powinny. Niski wynik eGFR może być sygnałem rozwijającej się niewydolności nerek, która postępuje w sposób utajony i może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, jeśli nie zostanie odpowiednio wcześnie zdiagnozowana i leczona.
Czy wynik eGFR może być za wysoki?
Tak, wynik eGFR może być za wysoki. Zjawisko to nazywane jest hiperfiltracją. Może występować u młodych osób z nieleczoną cukrzycą typu 1, kobiet w ciąży lub u osób z nadwagą. Hiperfiltracja w początkowej fazie może być mechanizmem kompensacyjnym nerek, jednak w dłuższej perspektywie, zwłaszcza w przypadku cukrzycy, może prowadzić do uszkodzenia kłębuszków nerkowych i rozwoju nefropatii cukrzycowej.
Jak przygotować się do badania eGFR?
Aby uzyskać wiarygodny wynik badania eGFR, kluczowe jest odpowiednie przygotowanie. Zaleca się, aby badanie było wykonane na czczo, co oznacza powstrzymanie się od jedzenia przez co najmniej 8-12 godzin przed pobraniem krwi. Warto również unikać intensywnego wysiłku fizycznego, spożywania alkoholu oraz tłustych i ciężkostrawnych potraw dzień przed badaniem. Poinformuj lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre z nich mogą wpływać na poziom kreatyniny.
Diagnosta laboratoryjny odpowiada – co oznacza eGFR powyżej 60?
eGFR powyżej 60 ml/min/1,73 m² jest zazwyczaj uznawane za wynik prawidłowy, świadczący o dobrej funkcji nerek. U młodych, zdrowych osób, wynik ten może być wyższy, nawet do 130 ml/min/1,73 m². Nawet jeśli wynik jest w górnych granicach normy, a występują czynniki ryzyka chorób nerek (jak cukrzyca czy nadciśnienie), lekarz może zalecić dalszą obserwację lub dodatkowe badania, aby upewnić się, że nerki pracują optymalnie. Warto pamiętać, że wraz z wiekiem funkcja nerek naturalnie ulega pewnemu pogorszeniu, co może skutkować stopniowym spadkiem wartości eGFR.
Podsumowanie: eGFR jako wskaźnik zdrowia
eGFR jest niezwykle cennym, szacunkowym wskaźnikiem filtracji kłębuszkowej, który odgrywa kluczową rolę w diagnozie i monitorowaniu zdrowia nerek. Regularne oznaczanie tego parametru, zwłaszcza u osób z grup ryzyka, pozwala na wczesne wykrycie potencjalnych problemów i wdrożenie odpowiedniego leczenia lub strategii profilaktyki. Pamiętaj, że wynik eGFR powinien być zawsze interpretowany przez lekarza, który oceni go w kontekście ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
Uwielbiam tworzyć treści, które poruszają i wnoszą wartość do codziennego życia czytelników. Każdy tekst to dla mnie okazja, by opowiedzieć historię, która zostanie zapamiętana. Cenię autentyczność i siłę słów w kreowaniu nowych perspektyw.
