Kim jest Bogdan Bartnikowski?

Bogdan Stanisław Bartnikowski, znany pod pseudonimem „Mały”, to postać o niezwykłej historii, której losy splotły się z najtragiczniejszymi wydarzeniami XX wieku. Urodzony 24 stycznia 1932 roku w Warszawie, swoje młodzieńcze lata spędził w cieniu wojny, doświadczając jej okrucieństwa na własnej skórze. Jego życie to świadectwo odwagi, wytrwałości i niezłomnego ducha, które pozwoliły mu przetrwać piekło powstania warszawskiego i obozów koncentracyjnych, a następnie stać się ważnym głosem w upamiętnianiu tamtych wydarzeń. Doświadczenia te ukształtowały go jako człowieka i jako świadka historii, którego relacje i publikacje stanowią nieocenione źródło wiedzy o tamtych mrocznych czasach.

Droga powstańca warszawskiego

Młody Bogdan Bartnikowski, w chwili wybuchu Powstania Warszawskiego w 1944 roku, miał zaledwie dwanaście lat. Mimo młodego wieku, zaangażował się w działania Armii Krajowej, pełniąc rolę łącznika w obwodzie Ochota. Jego odwaga i determinacja w tym trudnym czasie zasługują na szczególne uznanie. Niestety, los nie oszczędził go i jego rodziny. Już 10 sierpnia 1944 roku, zaledwie tydzień po rozpoczęciu zrywu, wraz z matką został wysiedlony z Warszawy. Ta przymusowa deportacja była początkiem koszmaru, który miał odcisnąć trwałe piętno na jego życiu. Droga, którą przeszedł jako powstaniec, była zaledwie wstępem do dalszych, niewyobrażalnych cierpień.

Doświadczenia z KL Auschwitz-Birkenau

Po przymusowym wysiedleniu z ogarniętej walką Warszawy, los skierował Bogdana Bartnikowskiego i jego matkę do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Tam trafił do bloku dziecięcego nr 13, stając się jednym z tysięcy młodych więźniów, których dzieciństwo zostało brutalnie przerwane przez wojnę i okupację. W obozie przyszło mu zmierzyć się z nieludzkimi warunkami, głodem i wszechobecną grozą. To właśnie w Auschwitz-Birkenau, miejscu symbolizującym największe okrucieństwo XX wieku, Bogdan Bartnikowski na własnej skórze doświadczył piekła, które później opisał w swoich wspomnieniach. Po styczniu 1945 roku, wraz z matką, został wywieziony do Blankenburga, gdzie czekała go dalsza praca przymusowa przy odgruzowywaniu Berlina, aż do kwietnia tego samego roku.

Życie po wojnie: pilot, pisarz i kombattant

Po zakończeniu II wojny światowej i powrocie do zrujnowanej Polski, Bogdan Bartnikowski rozpoczął nowy etap swojego życia. Mimo traumatycznych przeżyć z czasów wojny, postanowił budować przyszłość, realizując swoje pasje i angażując się w życie społeczne. Jego droga po wojnie była równie barwna i pełna wyzwań, jak okres samej wojny. Połączył w sobie pasję do lotnictwa, talent pisarski i niezłomne poczucie obowiązku wobec pamięci o ofiarach.

Bogdan Bartnikowski: „Dzieciństwo w pasiakach”

Jednym z najważniejszych dzieł Bogdana Bartnikowskiego jest książka „Dzieciństwo w pasiakach”, wydana po raz pierwszy w 1969 roku. Jest to poruszające świadectwo jego osobistych doświadczeń jako dziecka-więźnia obozu koncentracyjnego. Publikacja ta, wielokrotnie wznawiana i przetłumaczona na język niemiecki, stanowi kluczowe źródło wiedzy o losie najmłodszych ofiar nazistowskich prześladowań. W swoich wspomnieniach Bartnikowski opisuje realia życia w obozie, ukazując nie tylko okrucieństwo systemu, ale także siłę ludzkiego ducha i potrzebę zachowania godności nawet w najtrudniejszych warunkach. Jego relacje, nacechowane autentyzmem i głębokim przeżyciem, pomagają zrozumieć skalę tragedii, jaka dotknęła dzieci podczas wojny i okupacji.

Kariera lotnicza i dziennikarska

Po ukończeniu Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie w 1951 roku, Bogdan Bartnikowski podjął decyzję o wstąpieniu do Wojska Polskiego, wybierając Oficerską Szkołę Lotniczą w Dęblinie w 1952 roku. Szybko rozwinął skrzydła, służąc jako pilot-instruktor, a następnie w 36 Samodzielnym Specjalnym Pułku Lotniczym. Jego kariera wojskowa była świadectwem profesjonalizmu i oddania służbie. Po zakończeniu czynnej służby wojskowej, do 1985 roku pracował w prasie wojskowej, gdzie wykorzystywał swoje umiejętności dziennikarskie. W tym samym czasie, w 1961 roku, zadebiutował jako prozaik zbiorem opowiadań, a później wydał także powieści takie jak „Daleka droga” i „Powrót nad Wisłę”, dzieląc się swoimi przemyśleniami i doświadczeniami z szerszą publicznością.

Dziedzictwo i pamięć o Bogdanie Bartnikowskim

Bogdan Bartnikowski pozostawił po sobie trwałe dziedzictwo, które wykracza poza jego osobiste doświadczenia. Jego zaangażowanie w działalność kombatancką, liczne publikacje i aktywne uczestnictwo w upamiętnianiu historii II wojny światowej sprawiają, że jest postacią nieodłącznie związaną z polską pamięcią historyczną. Jego życie jest inspiracją i przestrogą, a jego głos nadal rozbrzmiewa w dyskusjach o przeszłości i przyszłości.

Ważne publikacje i odznaczenia

Dorobek pisarski Bogdana Bartnikowskiego, a zwłaszcza jego wspomnienia z obozów koncentracyjnych, takie jak „Dzieciństwo w pasiakach”, stanowią kluczowy element w dokumentowaniu historii II wojny światowej. Jego relacje są nie tylko świadectwem osobistych przeżyć, ale także ważnym głosem w dyskusji o ludobójstwie i jego skutkach. Za swoją postawę, działalność kombatancką i wkład w upamiętnianie historii, Bogdan Bartnikowski został uhonorowany licznymi odznaczeniami. Szczególnie ważny jest Krzyż Oświęcimski oraz Order Odrodzenia Polski, który otrzymał w stopniach Kawalerskim, Oficerskim (2002) i Komandorskim (2024). Te nagrody podkreślają jego zasługi dla kraju i jego rolę w pielęgnowaniu pamięci o trudnej przeszłości.

Rola w upamiętnianiu historii

Bogdan Bartnikowski aktywnie działał na rzecz upamiętniania historii, zwłaszcza losów dzieci-więźniów obozów koncentracyjnych. Był członkiem zarządu Stowarzyszenia Więźniów Byłych Dzieci Hitlerowskich Obozów Koncentracyjnych oraz członkiem Związku Powstańców Warszawskich. Jego zaangażowanie w te organizacje świadczyło o głębokim poczuciu obowiązku wobec tych, którzy nie przeżyli, oraz wobec przyszłych pokoleń. W 2025 roku, w uznaniu jego zasług, został powołany do rady Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, co stanowi dowód na jego nieoceniony wkład w misję muzeum, jaką jest edukacja i zachowanie pamięci o Holokauście. Jego żona, również jako dziecko będąca więźniarką Dulagu 121 Pruszków, dzieliła z nim doświadczenia wojenne, co dodatkowo podkreśla wagę ich wspólnego świadectwa.